EEN BIJZONDERE REIS (3)

Dit is een verhaaltje over de 5D-ontdekkingsreis van Gerda en Piet door Indonesië èn Nederlands-Indië, gezien door de bril van broer Erik.

Helaas was die immense blijdschap van korte duur, bijna; Gerda vertelde euforisch het heugelijke nieuws aan een dochter van een van die dappere politieke leiders die bij het eerste schot de boot naar Holland namen om daar veilig en wel hun zelfbedachte regeringstaken uit te voeren. De reactie was een ijskoude douche, een ontnuchtering die men zelden meemaakt. 'Barend is een verrader!', bitchte de nazaat. Een dreun in het gezicht van Gerda. Maar de stoere witte Papua heeft al zoveel dreunen geïncasseerd dat ze deze kon opvangen, stoïcijns. Inwendig was ze flink geraakt en nam onmiddellijk contact op met de achterban in Holland. Ook daar kwam de dreun hard aan. Ze konden het niet geloven. Ze wisten dat Barend geen lieverdje was, de details volgen in een binnenkort te verschijnen boek, maar verraad!?! Wat bedoelt dat mens? Voor we reageren moeten we zeker zijn, want na het nieuws over die executie hadden we de boeken gesloten, het zwijgen ertoe gedaan, hebben we geprobeerd te vergeten. Nu koortsachtig de geschiedenis napluizen. Deskundigen consulteren, nog in leven zijnde Binnenlands Bestuurder, de eigenaar van Papua-websites. Van alle kanten de blijdschap over de vondst van het portret van de 'legendarische' Papuahoofdman Barend Mandatjan. Alle beschikbare bronnen waaronder zo'n tweehonderd kranten uitgepluisd. We kwamen er achter dat de twee opperhoofden na het vertrek van de Blanda's noodgedwongen de nieuwe koloniale heren in hun land duldden. In eerste instantie, maar na een paar jaar vol wreedheden waren ze de nieuwe overheersing, de corruptie en bedrog, de afpersing en uitbuiting en niet nagekomen afspraken en toezeggingen zat en keerden zich tegen die nieuwe 'Jappen.' Net als twintig jaar eerder trokken de broers in 1965 de jungle in om vanuit de bergen en het oerwoud de nieuwe bezetters te bestrijden. Ze hadden immers nog zo'n honderd Hollandse geweren uit die tijd en wat schiettuig dat ze op de Jappen hadden buit gemaakt. Met dat handjevol verouderde en verwaarloosde wapens en hun pijlen en bogen waren ze geen partij voor het moderne Indonesische leger. Ontmoetingen liepen steevast uit op bloedbaden onder de Papua's en uiteindelijk, omdat het tij toch niet was te keren en om verder bloedvergieten onder hun mensen te voorkomen kwamen op 1 januari 1969 de bejaarde krijgsheren de jungle uit en gaven zich over. Lodewijk werd majoor in het Indonesische leger en Barend kapitein. Er moesten naamplaatjes komen. Barend was analfabeet, daarom BARENT, in terechte HOOFDLETTERS, met een 'T'. Maar zou die dochter dit bedoelen? Hun overgave na vijf jaar guerrilla en honderden doden? Dit kun je met de beste wil van de wereld toch geen verraad noemen? Ze werd ernaar gevraagd, ze was helemaal niet op de hoogte van die hele geschiedenis, nee, ze wist helemaal niets. Dat 'verraad' was een mening van die leiders die als ratten als eerste het zinkende schip hadden verlaten en uit het veilige Holland riepen dat de Papua's tot de laatste man moesten doorvechten. Hadden Barend en Lodewijk dat gedaan, dan was er niks aan de hand geweest.

De tocht gaat verder.

Gerda had van haar familie een hele lijst van objecten gekregen zoals gebouwen, stranden, eilanden en riviertjes, die ze moest proberen te vinden om er foto's van te maken. Zo zocht en vond ze de kerk van Dominee Smits, het ziekenhuis waar de zusjes waren geboren, de school van haar broers en het graf van haar oom. Soms door professioneel recherchewerk, aan de hand van details op oude zwart-wit foto's zoals een kunstwerkje in een muur van een gebouw dat compleet van gedaante is veranderd of in geval van dat graf, een hoekpaaltje dat er nog stond bij een totaal vervallen graf in een gigantische warboel van graven, struiken en grafstenen. Op een filmpje dat ze van haar zoektocht maakte zag haar broer een glimp van een deel van een grafsteen dat hem bekend voor kwam. Dat leek wel een stuk van het monument van Kapitein Geeroms! De broer stuurde een foto uit het boek van P.P. de Kock, De ongelijke strijd in de Vogelkop, waarin de strijd tegen de Jappen werd geschreven en waarin een foto stond van de plechtige oprichting van het monument. 'Zusje, zou je nog een keer terug kunnen gaan naar het kerkhof en het kunstwerk op de foto zoeken? Ik zag een glimp op een van je filmpjes die er op leek. Piet stond er vlak naast.' En ja hoor, Piet en zusje Gerda waren bereid om nogmaals die chaos in te duiken op zoek naar dat monument en natuurlijk vonden ze het markante bouwsel terug en zorgden voor goede foto's. Haar broer nam contact op met de Oorlogsgravenstichting en meldde de bijzondere vondst. Een uur later hing de vertegenwoordiger van de stichting aan de lijn; 'Fantastische vondst! We wisten niet beter of het was verdwenen! Uw zus is de eerste die het terug heeft gevonden.' Goed nieuws, dacht die broer, dan komt het misschien op enig moment in Arnhem op landgoed Bronbeek te staan, de plek waar het hoort. Een dag later liet de oorlogsgravenstichting weten dat het stoffelijk overschot van de Kapitein en zijn dochter die daar ook begraven lag, in 1975 was overgebracht naar Java en herbegraven op het Nederlands ereveld Kalibanteng in Semarang. Daar rust hij nu in vak V-III grafnummer 228. Zij konden verder niks doen omdat het in feite geen graf meer was, maar zij wilden wel de organisatie en begeleiding voor hun rekening nemen zodra de broer andere instanties had gevonden die de kosten wilden dragen.

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.