Rapport PH-LKT
Bijlage 16

21. Verklaring van de heer J.C. Smits, luchthavenmeester van de luchthaven Mokmer.

Het vliegtuig PH-LKT startte geheel normaal, was los oostelijke taxibaan, steeg sneller dan normaal en ging meteen over in een niet gebruikelijke scherpe rechter bocht.
Opmerking. De captain moet zeker niets van die tjot hebben.
Vraag van de Tower : Is low run approved ?
Antwoord                  : Accoord.
Terug naar het platform, in oostelijke richting kijkend. Opeens rose vuurgloed met mushroom wolk en steeds lichter, kennelijk benzinebrand, daarna alarm.

22. Aanvullende verklaring van de heer J.C. Smits, luchthavenmeester van de luchthaven Mokmer.

Op de ochtend van 16 juli 1957 bevond ik mij tijdens de start van de Super Constellation PH-LKT op de galerij van het stationsgebouw aan de vliegveld zijde op de plaats A. Hier stonden enkele KLM-ers o.m. de heer Simons van de stationsdienst. Deze plaats wordt door mij bij het starten van vliegtuigen als regel ingenomen omdat ik de gehele start kan volgen en bovendien binnen gehoorbereik ben van de telefoons in mijn kantoor. (Zie schets B. Deze schets is op schaal Afmetingen kantoor Luchthavenmeester 6 x 4 meter).
Het vliegtuig startte in oostelijke richting. De start verliep geheel normaal tot aan het ogenblik, dat het vliegtuig los was. De PH-IKT ging toen over in een ongebruikelijke rechter bocht. Normaal wordt rechtdoor gestart tot dat een hoogte van 500 of meer ft. is bereikt. Het vliegtuig verdween daarna in Oost-Zuid-Oostelijke richting achter de bomenrij en het stationsgebouw uit het gezicht.
Deze manoeuvre ontlokte mij de opmerking: "Nou, nou, hij moet zeker niets van die tjot hebben!" (Toelichting: Wanneer in oostelijke richting gestart wordt moet langs een uitloper van de eerste ridge gevlogen worden. Deze uitloper ligt ongeveer 1500 mtrs voorbij de oostelijke drempel).
Even daarna rinkelde de telefoon. Mijn eerste gedachte was: "Fire warning". Het gebeurt namelijk weleens meer dat vlak na de start een fire warning aan de Tower wordt gemeld, die direct aan de luchthavendienst wordt doorgemeld.
Tijd: tussen begin van de start en telefoon circa 40 seconden, Ik liep naar de telefoon. De tower meldde; dat de runwaylichten bleven branden omdat de kist dit had gevraagd en dat de kist dit had gevraagd en dat de kist bovendien gevraagd had of hij een low pass over het veld mocht maken. Ik realiseerde mij dat er geen ander verkeer was en antwoordde "Approved". Daarna liep ik naar buiten.
Tijd: van positie A naar positie B het telefoongesprek en weer terug naar positie A = 30 seconden.
Weer op positie A aangekomen deelde ik daar o.m. de heer Simons mede: "de kist komt nog een keer over". Hierna liep ik over de positie D naar de plaats C waar Dr. Kooper bezig was een dame 'met de fiets te helpen en deelde hem ook mede, dat het vliegtuig nog een keer zou overkomen. Ik wandelde langzaam naar punt D terwijl ik in oostelijke richting keek. Ik zag geen vliegtuig, noch navigatielichten. Op het punt D bleef ik staan en in oostelijke richting kijken.
Tijd: melding aan de heer Simons en anderen bij punt A = ongeveer 10 seconden. van punt A over punt D naar punt C en terug naar D = 70 seconden. Ik zag geen navigatielichten in oostelijke richting. Een van de aanwezigen, ik kan me niet herinneren wie dat was, vroeg mij: "zie je iets ?" omdat ik als regel een van de eersten ben die van een naderend vliegtuig de navigatielichten kan onderscheiden. Ik antwoordde neen nog niets.
Ik bleef kijken. Opeens zag ik in het verlengde van de startbaan in oostelijke richting boven de bomenrij een licht schijnsel. Dit schijnsel was vrij licht. Direct hierop 1 á 2 seconden werd de oostelijke hemel hel oranje, rose gekleurd. Een mushroomachtige oranjewolk, die snel steeg en in omvang toenam. Hierop rende ik naar binnen en ging over tot het geven van alarm. Ik had toen ongeveer een minuut op het platform gestaan, positie D. Ik teken hierbij, aan, dat ik geen ogenblik na terugkomst op het platform het vliegtuig heb gezien, noch de navigatielichten. Bovendien heb ik geen geronk van motoren gehoord.
De tijd tussen het ontstaan van de mushroomachtige wolk en het kantoor binnenrennen kan 3 á 4 seconden zijn geweest. Ik heb geen explosie of ontploffing gehoord.
Ofschoon steeds gesproken wordt over "low run" ben ik bijna positief dat door, de heer De Lange "Tower Operator" een "low pass" werd aangevraagd, welke phraseologie ook gebezigd is door mij tegen de heer Simons

Biak, 9 oktober 1957                                                                                                                w.g. J.C. Smits.

23. Vraaggesprek met de heer S. Simons, gevoerd op 16 juli 1957 te Biak, door J.C. Smits en A.M. Post.

Ook voor reacties op deze herinneringen kun je terecht op het prikbord/forum.