Koning zonder land- Nicolaas Jouwe

Op donderdag 16 oktober 2008 werd Koning zonder land van Babette Niemel uitgezonden. De film gaat over de gedoodverfde president van vrij Papoea - dat er nooit kwam - en die nu al 40 jaar in Delft woont.

22.50 uur, Nederland 2, IKON

Begin jaren ’60 voerde Nederland haar ‘laatste oorlogje’. Zelfs het vliegdekschip de Karel Doorman werd ingezet om te voorkomen dat ‘ons’ Nieuw-Guinea in de handen van Indonesië zou vallen. Uiteindelijk zou het conflict 18 Nederlandse soldaten het leven kosten, aan Indonesische zijde vielen er veel meer. In 1962 kwam Papoea-voorman Nicolaas Jouwe in Nederland aan. Met zijn gezin werd hij door de Nederlandse overheid ondergebracht in een bescheiden rijtjeshuis in de gemeente Delft.

Dat was toen bedoeld als ‘tijdelijke oplossing’. De VN waren met Indonesië en Nederland overeengekomen dat de bevolking van Nieuw-Guinea zich te zijner tijd in een volksraadpleging zou uitspreken over hun ideale staatsvorm. Voor Jouwe en Nederland stond de uitkomst van die raadpleging vast: de bewoners van de voormalige kolonie zouden zich en masse uitspreken voor een onafhankelijke republiek. Op dat moment zou Jouwe terugkeren en als premier zijn volk naar een welvarende toekomst leiden.

Maar zo is het niet gelopen. En dus woont Nicolaas Jouwe nog steeds in datzelfde rijtjeshuis achter het winkelcentrum. Inmiddels krijgt hij de ene aanschrijving na de ander: zijn huis staat op de nominatie om gesloopt te worden. De film vertelt het verhaal van Nicolaas Jouwe en zijn familie. We zien hoe deze gedoodverfde premier door de geschiedenis bekneld raakte. Voor zijn dochter Nancy en zijn jongste zoon Nico krijgt de relatie met Nieuw-Guinea ook een steeds persoonlijker karakter. Keer je terug of niet?

Koning zonder land

Regie Babette Niemel

Montage Elmer Leupen

Camera Jacko van ’t Hof

Geluid Benny Jansen, Menno Euwe, Joris van Ballegoijen

Muziek Big Orange

Geluidsmixage Ludo Keeris

Kleurcorrectie Editpoint

Montageadvies Lin Friedman

Cartografie Rolf Weijburg

Productie Floor de Haas, Chaja d'Olivat, Anne van der Pol

Producent René Mendel / Interakt

Deze film is tot stand gekomen door financiële steun van Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties en de Gemeente Utrecht.

Holland Doc op Ned2: Koning zonder land

Babette Niemel, IKON (2008)

Papoea-voorman Nicolaas Jouwe krijgt in 1962 met z’n gezin een rijtjeshuis in Delft toegewezen. De bedoeling was voor een bepaalde periode, maar nog altijd woont hij in Delft. Zijn huis wordt nu afgebroken. Waar moet hij heen?

Die onafhankelijke republiek Nieuw Guinea komt er nooit, omdat Nederland niet de steun weet te verwerven van de internationale gemeenschap. De inmiddels 84-jarige Jouwe staat voor een moeilijke keus. Zijn huis in Delft wordt afgebroken. Wat nu? Naar een verzorgingsflat? Of wil hij de laatste jaren van zijn leven slijten tussen zijn onderdanen op een koele heuvel in het door Indonesië bezette Papoea?

In de documentaire Koning zonder Land wordt een bijna vergeten hoofdstuk van de Nederlandse koloniale geschiedenis belicht. Door de ogen van Nicolaas Jouwe, zijn zoon en andere familieleden leren we de geschiedenis van Papoea vanuit een zeer persoonlijk perspectief kennen. Het leven van Nicolaas Jouwe stond helemaal in het teken van een ideaal: een vrij Papoea. Een ideaal dat met het verstrijken van de tijd steeds verder buiten bereik is gekomen.

Hoewel Nicolaas Jouwes jongste zoon Nico in Hollandia, Nederlands Nieuw-Guinea, werd geboren, heeft hij zich tot voor kort niet erg bezig gehouden met zijn wortels aan de andere kant van de wereld. Nu zijn vader overweegt terug te keren, moet hij de mogelijkheden daarvoor ter plekke onderzoeken. Alleen al dat voornemen dwingt hem na te denken over zijn plek in deze geschiedenis.