En hier is het nieuws

Uitgave van het Kantoor voor Voorlichting en Radio-Omroep te Hollandia
No. 1914 - donderdag 18 juli 1957

Communiqué van Gouverneur over vliegramp

Nieuwsvoorziening in NG door middel van de uitqave: En Hier is het Nieuws:

De eerste nummers verschenen als proef eind februari 1951.

Met de regelmatige uitgave werd 3-3-1951 een aanvang gemaakt.
Sinds die datum is het iedere werkdag blijven verschijnen met zo recent mogelijk nieuws, met veel moeite, vooral in de beginperiode.

De abonnementsprijs was één gulden.

Nà 31-12-1958 verscheen het niet meer.

Het werd per 2-1-1959 opgevolgd door de onafhankelijke particuliere krant: De Nieuw Guinea Koerier.

Z. Exc. de Gouverneur van Ned. Nieuw- Guinea, dr. J. van Baal is hedenmorgen om even over achten per, KLM- Superconstellation uit Nederland in Biak gearriveerd. Over de ramp van de "Neutron" verstrekte dr. Van Baal , het volgende communiqué.

De Superconstellation PH-LKT "Neutron" steeg dinsdagochtend. vroeg om 03.32 uur op van het vliegveld Mokmer, met aan boord 9 bemanningsleden en 59 passagiers. Bij de start deden zich geen bijzonderheden voor. De radio-communicatie met de luchtverkeersleiding verliep normaal en het verslag daarvan geeft geen enkele aanwijzing dat zich iets ongewoons had voorgedaan.
Het toestel startte in oostelijke richting, waarna het een bocht beschreef. Gedurende deze handeling bestond normaal radio-telefonisch contact met de luchtverkeersleiding. Aan de passagiers is blijkens verklaringen van de overlevenden medegedeeld, dat men zo dadelijk de lichten van Biak weer zou zien, om dan koers te zetten naar Amsterdam. Daarop moet er iets gebeurd zijn, waarover geen mededelingen zijn gedaan aan de verkeersleiding. Alles moet zich bijzonder snel hebben afgespeeld, doch wat er gebeurde valt niet op te maken uit de getuigenverklaringen welke tot nu toe zijn verkregen. Zeker is alleen, dat het toestel om 03.36 uur dicht onder de kust brandend in zee werd waargenomen. Gebleken is, dat de staart is afgebroken en de enige geredden hadden dan ook hun plaatsen achter in het vliegtuig. De namen ven deze geredden, die allen in het hospitaal te Biak zijn opgenomen, zijn reeds bekendgemaakt. Van vier van hen is de toestand nog steeds ernstig. Daarnaast zijn nog 12 stoffelijke resten geborgen. Uit de toestand waarin zij zijn aangetroffen blijkt, dat degenen, die niet in de staart hebben gezeten allen op slag dood moeten zijn geweest. Dat er nog geredden zijn dankt men voor een niet gering deel aan de snelle reddingsacties en het optreden van enkele particulieren en Papoea’s, die zich met prauwen in zee begaven. Het onderzoek naar de oorzaak van de ramp is onmiddellijk begonnen en wordt met kracht voortgezet. Een grote tegenslag is, dat het wel zeer moeilijk is de plaats van het wrak te bepalen, daar het in diep water (ten minste 100 meter) ligt, zodat het wel onmogelijk zal zijn het wrak te bergen.

Hedenavond om 20.00 uur zal Z.Exc. de Gouverneur van Nederlands Nieuw- Guinea via de R.O.N.G. een toespraak houden tot de inwoners van dit gebiedsdeel.

Naar wij uit Biak vernemen heeft een der inwoners van kampong Parai, waar de "Neutron" niet ver vandaan verongelukte, acht overlevenden met zijn prauwtje in veiligheid weten te brengen. Hij roeide daarvoor tot tweemaal toe naar de plaats des onheils.

Z.E. de Gouverneur is gistermiddag, omstreeks 16.15 uur, per NNGLM Dakota uit Biak te Hollandia teruggekeerd. Zoals bekend vertrok de Gouverneur 5 juli naar Nederland voor het voeren van besprekingen met Minister Helders.
De Gouverneur van Nederlands Nieuw-Guinea heeft per 18 juli het dagelijks beleid der zaken weer hervat.

In antwoord op een telegram dat het Algemeen Nederlands Persbureau te Den Haag dinsdag jl. aan mr. J.O. de Rijke te Biak zond, heeft deze donderdagmorgen aan bedoeld persbureau medegedeeld, dat in verband met zijn toestand niet zijn indrukken van het ongeval, doch die van de heer H.O. Wagenaar, vertegenwoordiger van Geveke & Co' s technisch bureau N. V., aan het ANP werden doorgeseind. Hier volgen deze:

De heer Wagenaar deelde mede dat er na de normale start van de "Neutron" een speech van de gezagvoerder over de omroepinstallatie in het vliegtuig volgde. Nadat de laatste lichten van de startbaan onder het vliegtuig waren verdwenen en dit zich van het vliegveld verwijderde, was er door de ramen van de kajuit buiten niets meer te zien. De steward was bezig met het uitdelen van lectuur aan de passagiers toen over de omroepinstallatie van het vliegtuig werd gezegd: "Dames en heren, over circa één minuut kunt U de lichten van Biak nog zien, dan gaan wij door naar Amsterdam".

De heer Wagenaar bericht dan verder, dat naar zijn mening de microfoon opvallend haastig werd afgesloten. Direct daarop werd een botsing gevoeld toen waarschijnlijk de linkervleugel met iets in aanraking kwam, gevolgd door een droog en brekend geluid. Na een, volgens de heer Wagenaar, duidelijk fatale beschadiging van het vliegtuig volgde voor de inzittenden vreselijke seconden toen het vliegtuig over de linkervleugel omlaag scheen te vallen. Dit vallen ging zeer snel - schattingen over de duur variëren van één tot vijftien seconden - en daarna kwam de crash. De enige herinneringen van de heer Wagenaar zijn: "het desintegreren van alles; het snijden van de stoelriemen in het lichaam en direct daarop de vuurstorm".
De heer Wagenaar herinnert zich dat hij vervolgens beklemd raakte tussen de wrakstukken. Hij slaagde er in door achteruit te kruipen los te komen; hij lag daarna in zee met rondom hem de brandende benzine. De heer Wagenaar was er aanvankelijk van overtuigd dat hij de enige overlevende van het ongeluk was, omdat hij op het eerste ogenblik nergens een levend wezen kon ontdekken. Nadat het vuur minder was geworden en de heer Wagenaar zich had ontdaan van zijn bovenkleding, slaagde hij er in -- naar hij zelf zegt, tot zijn verwondering -- zijn vrouw terug te vinden en later hun kind. Er volgde een lange en uitputtende poging om de wal te bereiken. Het zou onmogelijk zijn geweest de wal te bereiken, indien niet op tijd Papoea-vlerkprauwen waren verschenen, aldus besluit de heer Wagenaar zijn mededelingen.

Het tourneervaartuig van de Gouverneur, het m.s. "Oranje", is woensdag met een voorlopige commissie van onderzoek, onderleiding van het Hoofd Burgerluchtvaart de heer Hamers, over de vermoedelijke plaats des onheils gevaren. De lokalisatie van het wrak is zeer moeilijk. De olievlekken, welke op de aanwezigheid van het wrak zouden kunnen wijzen, kunnen door de stromingen in het water van plaats zijn veranderd. De voorlopige commissie van onderzoek heeft verder navraag gedaan bij de bevolking van de kustkampong Parai.

De Amsterdamse "Volkskrant" van vrijdagochtend jl. bracht op de frontpagina een bericht van haar correspondent te Hollandia onder de kop "Gouvernement onderdrukte nieuws", "Ramp met "Neutron" was geheim op Nieuw-Guinea" en "Perstelegrammen vastgehouden".

In dit bericht werd gezegd dat in Nieuw-Guinea onder alle lagen van de bevolking ernstige ontstemming heerst over de wijze waarop de voorlichting over de ramp met de "Neutron" is verhinderd. "In de ochtenduren raakte het nieuws in Hollandia bekend, maar het Gouvernement oordeelde het nodig het geheim te houden", aldus de correspondent, die hieraan toe voegde dat "de journalisten van het Kantoor Voorlichting niet met de speciale Dakota meegingen naar Biak en dat Radio Biak (bedoeld wordt Radio Omroep Nieuw-Guinea. Red.) die ochtend in alle talen over de ramp zweeg".
Volgens de correspondent kreeg Fred Hoogezand (omroepleider van de R.0.N.G. Red.) van uit Hollandia de opdracht in de ochtenduitzending niets over de ramp bekend te maken en slechts in de avonduitzending die berichten door te geven, die hem eveneens van uit Hollandia gedicteerd zouden worden.

"Het Gouve:rnement heeft blijk gegeven", aldus de Volkskrant, "geen besef te hebben dat de gemeenschap recht heeft ingelicht te worden over dit soort verpletterend nieuws. Zelfs de voorlichting aan Nederland werd aan banden gelegd. Toen een correspondent een perstelegram naar Nederland aanbood, werd dit door de autoriteiten een dag vastgehouden. Hoe vreemd dit ook in Nederland moge klinken, het is een feit dat geen perstelegram uit Nieuw-Guinea kan worden verzonden zonder dat de procureur-generaal dit gezien en ’goedgekeurd’ heeft. En owee als er in zo een telegram eens iets voorkomt, wat de procureur-generaal verdacht lijkt. Dat dit zich zelfs uitstrekt tot berichten als die over de ramp met de "Neutron" strekt eens te meer tot ergernis", aldus de "Volkskrant".

Naar aanleiding van bovenstaand bericht werd ons van bevoegde zijde medegedeeld, dat van enigepoging tot geheimhouding van de ramp met de "Neutron" uiteraard geen sprake is geweest.

Inderdaad is de ochtenduitzending van de R.O.N.G. op 16 juli jl. afgelast; zoals reeds in ons nummer van 17 juli werd vermeld is dit geschied om de KLM de gelegenheid te bieden de verwanten van de slachtoffers in te lichten, voordat het bericht van de ramp via de radio in Nederland zou zijn doorgedrongen. Overigens is in het op dinsdagochtend 16 juli verschenen nummer van "En hier is het nieuws" het bericht van de ramp gepubliceerd en zijn in een op diezelfde ochtend uitgegeven extranummer de namen van de overlevenden bekendgemaakt. Deze berichten zijn ’s avonds in de gewone nieuwsuitzending van de RONG en te voren als extra-nieuwsbericht omgeroepen.

Dat een op de ramp betrekking hebbend perstelegram naar Nederland een dag in Hollandia zou zijn vastgehouden, is apert onjuist. Wel is aan mr. Adriaansens verzocht, in het belang van het in gang zijnde onderzoek naar de oorzaak van de ramp, een passage in een door hem ter verzending aangeboden perstelegram te schrappen, aan welk verzoek hij onmiddellijk bereidwillig gehoor heeft gegeven.

De gebroeders Newman uit Melbourne, zo wordt uit die stad gemeld, hebben een der grootste metaalimport- en exportzaken in Austra1ië opgebouwd. Michael Newman is de beheerder van de Londense tak van de firma, die bekend staat als "L. and M. Newman Pty Ltd". Zij handelen in Nieuw-Guinea onder meer met het Gouvernement.
De bij de ramp omgekomen heer Newman was met zijn vrouw met vakantie maar maar hij maakte tijdens de fatale tocht met de "Neutron" een zakenreisje er tussen door.